Przedszkole ze żłobkiem, Jemielnica

Poznanie użytkownika

Chcieliśmy, by projektowane przedszkole stanowiło odpowiedź na potrzeby oraz wyobrażenia potencjalnych użytkowników odnośnie przedszkola ich marzeń. Dlatego poprzedziliśmy tygodniowymi autorskimi warsztatami architektonicznymi w jednym z publicznych przedszkoli. Celem warsztatów było z jednej strony poznanie preferencji dzieci oraz możliwość uczestniczenia w ich codziennych zajęciach, z drugiej strony zaś zapoznanie ich z problematyką pracy w zawodzie architekta. W efekcie tygodniowej pracy powstały dziecięce koncepcje projektowe przedszkola marzeń przedstawione przy pomocy rysunków i makiet. Na podstawie przeprowadzonych rozmów, zajęć i obserwacji, opracowaliśmy zbiór wniosków, który posłużył za wytyczne do niniejszego projektu. 

Lokalny materiał

Budynek silnie wiąże się z otaczającym kontekstem kulturowym – jego ściany oraz posadzki zaprojektowaliśmy  z lokalnych, historycznie wykorzystywanych materiałów opartych na wapieniu. Przedszkole jest dzięki temu symbolicznie powiązane z lokalną zabudową i organicznie z niej wyrasta. Stanowić także może architektoniczną wizytówkę – sposób budowy oraz przyjęta technologia (zróżnicowane wykorzystanie wapienia) wpływają na walor edukacyjny całego przedsięwzięcia. 

Materiał oprócz wymiaru lokalnego i studialnego, odgrywa ważną rolę w odbiorze budynku. Jego faktura oraz temperatura nadają wnętrzom naturalny, ciepły, ale również skromny charakter. Dodatkowo naturalne światło wpada przez otwarcia dziedzińców i ażurową konstrukcję zadaszonego obejścia. Ponadto, należy docenić ekologiczny walor materiału – pochodzenia naturalnego, z lokalnego źródła, dzięki czemu nie wymaga wysokiego przetworzenia i nie nadużywa energii w transporcie.

Do użycia wapienia skłoniły nas przede wszystkim wnioski z warsztatów i pozytywne emocje towarzyszące dzieciom poznającym ten materiał w trakcie konfrontacji. Surowe, naturalne materiały takie jak drewno, kamień, papier czy słoma spotkały się z żywiołową reakcją. Co więcej, dzieci rozpoznały je jako im znane – wskazywały na miejsca, gdzie zauważały wykorzystanie wspomnianych materiałów.

Lokalizacja i kontekst

Projektowane przedszkole zlokalizowane zostało pośród ekstensywnej zabudowy mieszkaniowej. Dlatego też zdecydowaliśmy o nadaniu obiektowi podobnego charakteru – pojedyncze jednostki przedszkola odpowiadają skalą sąsiednim budynkom. Forma przestrzenna obiektu wypełnia dużą część działki, powtarzając poniekąd jej kształt. Projektując budynek nie chcieliśmy nadmiernie wyróżnić żadnego kierunku. Ze względu na położenie w centralnej części bloku zabudowy, przedszkole zaprojektowaliśmy jako niski prostopadłościenny budynek, o silnie introwertycznym charakterze. Jego bryła wynurza się z otaczającej (projektowanej) zieleni, nie przytłaczając kameralności osiedla. Wejście główne oraz pomocnicze zlokalizowaliśmy od strony frontowej i zaprojektowaliśmy je, jako bramy prowadzące do ukrytego świata dzieci. Dodatkowo od północy przewidzieliśmy dodatkowe wyjścia do projektowanego zagajnika oplatającego budynek. 

Prywatny świat dziecka

W trakcie warsztatów, bardzo ważną i powtarzającą się kwestią, był aspekt prywatności – okazało się, że dzieci marzą o niewidzialnym przedszkolu, to znaczy takim w którym nie było by ich widać. Dlatego też budynek zaprojektowaliśmy jako bezpieczną enklawę dla dzieci, o wydzielonej przestrzeni kreującej ich własny, prywatny świat. Kolejne strefy zorganizowaliśmy wokół trzech wewnętrznych dziedzińców z placami zabaw w centrum obiektu. Obiekt mocno zamyka się na świat zewnętrzny, skupiając na tym co dzieje się w środku – pomiędzy oddziałami przedszkola. Głównym elementem komponującym i organizującym przestrzeń i funkcjonowanie przedszkola, są rozłożone wokół dziedzińca, wydzielone patia – sale na świeżym powietrzu. Stanowią one rozwinięcie tradycyjnych sal przedszkolnych. Wewnętrzne dziedzińce oraz poszczególne patia są miejscem zabaw i rozmaitej działalności edukacyjnej umożliwiające całoroczne korzystanie z potencjału przestrzeni na świeżym powietrzu. 

Poszczególne jednostki przedszkola połączone są zadaszonym obejściem. Każda z nich stanowi w pełni samo wystarczalną jednostkę, z własną szatnią, zespołem toalet oraz zapleczem. Każda z jednostek rozwinięta została o mały gabinet nauczyciela, w którym mógłby on – po zakończeniu pracy dydaktycznej z dziećmi – przygotować się na następny dzień zajęć. 

Rok zabaw na zewnątrz

Przedstawiony wcześniej układ obiektu odpowiada na następny, chyba najbardziej podkreślany przez warsztatowiczów pomysł – pobyt na dworze. Wszystkie dzieci, z którymi mieliśmy okazję rozmawiać, najchętniej spędzałyby każdą chwile na dworze.

Proponowane działania w zakresie architektury krajobrazu nie tylko sprzyjają zwiększeniu bioróżnorodności, ale też umożliwiają stosowną edukację w tym zakresie najmłodszym. Obserwując intensywny i różnorodny program zajęć w przedszkolu, zaproponowaliśmy ogródki uprawne na dachu, które nie tylko edukują zwiększając świadomość ekologiczną i społeczną dzieci, ale też utrwalają dobre nawyki żywnościowe i zapewniają atrakcję i możliwość pracy na świeżym powietrzu i obserwowania jej efektów.  Oprócz tego wprowadziliśmy budki lęgowe oraz rodzime gatunki roślin na całym terenie inwestycji. Układ przeszkleń oraz roślinność w ramach patio chronią przed bezpośrednią ekspozycją na słońce w okresie. W okresie zimowym natomiast brak liści dopuszcza więcej naturalnego światła. W trakcie dnia, oświetlenie sal wspomaga system światłowodów, a w porze wieczornej oświetlenie LED. Dzięki takim zabiegom racjonalizuje się zużycie energii w obiekcie oraz stwarza przystępne warunki oświetleniowe. 

Kolejnym ważnym aspektem w związku z zielenią rosnącą na patio jest ochładzanie powietrza wpływającego w lecie do wnętrza budynku. Jednocześnie roślinność na dachu chroni przed nadmiernym przegrzewaniem i poprawia mikroklimat. Ponadto rośliny wpływają na oczyszczanie powietrza. Budynek wyposażono również w system odzysku wody deszczowej, który używany jest do nawadniania roślin na dachu i patiach budynku. Woda szara generowana przez obiekt jest filtrowana i używana ponownie do spłukiwania toalet.